2012: Lao động thiếu kỹ năng dễ mất việc

KTĐT - Chỉ tính riêng tuần đầu tháng 2/2012, Hà Nội đã có 374 lao động đăng ký thất nghiệp và 249 người nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Dự báo con số lao động thất nghiệp tiếp tục tăng trong năm nay mà nguyên nhân không nhỏ do sự sàng lọc nguồn nhân lực từ các doanh nghiệp.

Kỹ năng nghề đòi hỏi cao hơn

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp phải thực hiện kế hoạch cắt giảm tối đa chi phí, trong đó có cắt giảm và sàng lọc nhân sự. Đối tượng đầu tiên nằm trong danh sách này là những lao động không có hoặc thiếu kỹ năng nghề. Lãnh đạo Công ty Renesas Việt Nam cho biết, nếu như trước đây, khi tuyển dụng, công ty chỉ đặt chuẩn trung bình cho ứng viên, thì năm nay sẽ đặt chuẩn cao hơn. Cụ thể, ngoài tay nghề giỏi, người lao động còn phải thạo ngoại ngữ, có kỹ năng. Tuy nhiên, để tránh bị thiếu hụt nhân sự khi tình hình sản xuất kinh doanh ổn định trở lại, các doanh nghiệp chủ yếu cắt giảm lao động không có nghề, thiếu kỹ năng nghề hoặc vi phạm ý thức kỷ luật lao động. Còn đối với những lao động có nghề, có trình độ và thái độ làm việc nghiêm túc, doanh nghiệp vẫn cố gắng tìm cách giữ chân và bố trí công việc thích hợp.

Chính vì vậy, theo các chuyên gia lao động, người lao động cần chủ động trang bị những kiến thức, kỹ năng cần thiết để tham gia vào quá trình dự tuyển, lao động - sản xuất tại doanh nghiệp. Theo thống kê của Ban quản lý KCN - KCX Hà Nội cho thấy, trong số hơn 115.000 lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trực thuộc, phần lớn là lao động trong ngành điện tử (65%), sau đó là ngành cơ khí (15%), ngành xây dựng (8%). Nhưng thống kê cũng cho thấy, 65% lao động chưa qua trường nghề. Trong khi đó, mục tiêu phát triển các KCN theo hướng khu công nghệ sạch, công nghệ hỗ trợ và cao, đòi hỏi lực lượng lao động có trình độ. Bởi thế, tay nghề kém và ý thức chưa cao của lao động luôn là điều khiến nhiều doanh nghiệp phàn nàn. Lãnh đạo Công ty TNHH Nisei Electronics Hà Nội (KCN Thăng Long) cho biết, hiện lao động khá vững về lý thuyết, nhưng thực hành kém, chưa quen với môi trường làm việc công nghiệp. Ông Hara Yoshiya, Trưởng phòng Nhân sự Công ty Canon Việt Nam nhận định: Lao động đã qua trường nghề vẫn cần đào tạo lại vì chưa thích nghi với môi trường và tác phong công nghiệp, ý thức kỷ luật yếu, thiếu kiến thức về hiệu suất lao động và tổn thất của công ty.

Thiếu định hướng từ thực tế

Kết quả từ các cuộc khảo sát khác cho thấy, tỷ lệ lao động thất nghiệp và nhu cầu việc làm không có nhiều chênh lệch. Trong phiên giao dịch vừa qua tại Hà Nội, có gần 400 lao động được tuyển dụng, nhưng phần lớn ở trình độ ĐH, CĐ. Trong khi đó, nếu theo cơ cấu tuyển dụng về trình độ nghề, nhu cầu tuyển công nhân, lao động trực tiếp sản xuất chiếm tới 60% tổng số việc làm, mà 40% nhu cầu đó lại dành cho công nhân kỹ thuật lành nghề, sơ cấp nghề, trung cấp nghề. Nhưng thực tế lại rất khó tuyển vì chất lượng thấp. Bởi thế, thị trường lao động năm 2012 được nhận định giảm sôi động về số lượng và hướng theo chiều nâng cao chất lượng với một nghịch lý: nhiều người thất nghiệp và nhiều doanh nghiệp khó tuyển dụng lao động có nghề.

Để có nguồn lao động chất lượng, tránh sự sàng lọc do thiếu nghề, phải bắt đầu từ chính việc đào tạo. Các trường không thể thiếu việc khảo sát thị trường, phân tích nhu cầu nhân lực theo ngành nghề, lập kế hoạch đào tạo. Tuy nhiên, thông tin về cung - cầu lại là điểm yếu của thị trường lao động hiện nay. Theo đánh giá của các các chuyên gia về lao động việc làm của Tổ chức Lao động quốc tế, mặc dù hệ thống thông tin thị trường lao động đã được hình thành, cơ sở dữ liệu về thị trường lao động đã được kết nối giữa T.Ư với các tỉnh, thành phố, nhưng xét về tổng thể, Việt Nam chưa có hệ thống thông tin thị trường lao động được kết nối đồng bộ để có thể bao quát được cung - cầu.

Rõ ràng, chúng ta cần thiết phải có các quy định quản lý lực lượng lao động cả về số lượng và chất lượng làm cơ sở cho việc hoạch định các chính sách điều tiết thị trường lao động, hạn chế mất cân đối cung - cầu cục bộ. Có như vậy, mới góp phần nâng cao chất lượng lao động cũng như chất lượng việc làm cho người lao động.